UTB – co to jest? Istotność urządzeń transportu bliskiego, bo ich tyczy się ten skrót, bywa pomijana, a to właśnie one odpowiadają za płynność procesów produkcyjnych, bezpieczeństwo pracowników oraz efektywną logistykę wewnątrz zakładu. Współczesne fabryki oraz hale magazynowe nie mogą funkcjonować bez specjalistycznego sprzętu odpowiedzialnego za transport towarów i osób na krótkich dystansach. Czytaj dalej i sprawdź, czym dokładnie są te maszyny, jakie występują ich rodzaje oraz co mówi polskie prawo na temat ich eksploatacji i obsługi?
Co to jest UTB?
Urządzenia do transportu bliskiego to mechaniczne środki techniczne wykorzystywane do przemieszczania ładunków na krótkich odcinkach (w pionie i poziomie). Ich zadaniem jest szybkie i precyzyjne przetransportowanie elementów pomiędzy stanowiskami produkcyjnymi, regałami magazynowymi czy poziomami budynku. Stanowią nieodzowny element infrastruktury technicznej wszędzie tam, gdzie występuje konieczność intensywnego przemieszczania towarów, w halach produkcyjnych, magazynach itp., a także na placach budowy. To dzięki nim możliwe jest ograniczenie obsługi manualnej, zwiększenie wydajności oraz poprawa warunków pracy operatorów.
Urządzenia transportu bliskiego – rodzaje
Do kategorii UTB zaliczają się różnorodne konstrukcje mechaniczne, których wspólną cechą jest zdolność do bezpiecznego przemieszczania ludzi lub przedmiotów na ograniczonym obszarze. W budynkach użyteczności publicznej (urzędy, muzea, centra handlowe itp.) stosuje się zwykle ruchome schody i chodniki. Magazyny najczęściej wyposażone są w wózki jezdniowe, dźwigi oraz układnice magazynowe. Ich mobilność oraz różne warianty zabudowy pozwalają na dostosowanie do specyfiki konkretnego miejsca. Suwnice są urządzeniami służącymi do transportu w dwóch płaszczyznach poziomej i pionowej. Występują w zakładach przemysłu ciężkiego, gdzie obsługuje się gabarytowe ładunki o dużej masie. Uzupełnieniem są żurawie przenośne, a także podesty ruchome umożliwiające pracę na wysokościach. Co ciekawe, wykorzystywane w przemyśle wciągarki i wyciągarki mają swoje zastosowanie również w ratownictwie technicznym.
Czym jest udźwig?
Udźwig jest podstawowym parametrem całego sprzętu do transportu bliskiego. Oznacza on maksymalną masę ładunku, jaką dana maszyna może unieść lub przemieścić bez ryzyka uszkodzenia konstrukcji oraz bez narażenia bezpieczeństwa operatora. Wartość udźwigu powinna być wyraźnie oznaczona na każdym urządzeniu i uwzględniana w trakcie planowania pracy. Przekroczenie tego limitu grozi poważnymi konsekwencjami – od awarii po wypadki z udziałem ludzi.
Dozór techniczny UTB – polskie prawo
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, wszystkie maszyny przeznaczone do transportu bliskiego podlegają dozorowi technicznemu. Oznacza to, że nie mogą być eksploatowane bez wcześniejszej rejestracji, odbioru technicznego oraz regularnych przeglądów prowadzonych przez uprawnione instytucje, w tym Urząd Dozoru Technicznego. To właśnie on czuwa nad stanem technicznym oraz nad przestrzeganiem zasad bezpiecznego korzystania z UTB. Co to znaczy w praktyce? Dozór dzieli się na trzy główne kategorie: pełny, ograniczony i uproszczony. Zakwalifikowanie konkretnego urządzenia do jednej z nich zależy od jego rodzaju, przeznaczenia i poziomu ryzyka związanego z jego użytkowaniem. Większość sprzętu wymaga dozorów pełnych, co wiąże się z koniecznością przeprowadzania badań okresowych i kontrolnych.
Co obejmuje dozór techniczny urządzeń transportu bliskiego?
Zakres dozorów technicznych obejmuje w szczególności odbiory przedeksploatacyjne, badania okresowe, doraźne oraz rewizyjne. Każda z maszyn musi posiadać dokumentację techniczno-ruchową (DTR), rejestr eksploatacji oraz protokoły z badań. Inspektorzy UDT sprawdzają również kwalifikacje operatorów oraz sposób korzystania z danego wyposażenia w warunkach rzeczywistych. Niespełnienie wymogów skutkuje brakiem zgody na dalsze użytkowanie.
Uprawnienia do obsługi UTB
Do obsługi urządzeń transportu bliskiego potrzebne są odpowiednie kwalifikacje. Nie wystarczy jedynie znajomość zasad działania sprzętu – konieczne jest potwierdzenie umiejętności w sposób formalny, zgodny z przepisami obowiązującymi w Polsce. Kwalifikacje te wydaje Urząd Dozoru Technicznego po przeprowadzeniu stosownego egzaminu. Proces uzyskania uprawnień rozpoczyna się od udziału w specjalistycznym szkoleniu, organizowanym przez akredytowane ośrodki szkoleniowe. Program takiego kursu obejmuje zajęcia teoretyczne z zakresu BHP i konstrukcji maszyn oraz ćwiczenia praktyczne na rzeczywistym sprzęcie.
Kto może zostać operatorem?
Osobą ubiegającą się o uprawnienia do obsługi UTB może zostać każdy, kto spełnia następujące kryteria: jest pełnoletni, posiada odpowiedni stan zdrowia potwierdzony zaświadczeniem lekarskim oraz wykazuje się odpowiedzialnością i zdolnością koncentracji. Wymagane są także podstawowe kompetencje techniczne i gotowość do pracy w środowisku przemysłowym.
Zdobywanie kwalifikacji
Po zakończeniu szkolenia kandydat przystępuje do egzaminu przed komisją Urzędu Dozoru Technicznego. Egzamin składa się z części teoretycznej oraz praktycznej, podczas której oceniana jest umiejętność bezpiecznej obsługi danego typu urządzenia. Pozytywny wynik skutkuje wydaniem imiennego zaświadczenia kwalifikacyjnego, obowiązującego najczęściej przez 5 lat. W celu przedłużenia ważności uprawnień niezbędne jest ponowne potwierdzenie wiedzy i umiejętności
UTB – co należy pamiętać?
UTB – co to daje branży technicznej? Urządzenia transportu bliskiego stanowią nieodzowne wyposażenie wszelkich zakładów przemysłowych, magazynów, hal produkcyjnych. Usprawniają funkcjonowanie całych przedsiębiorstw, zwiększając efektywność pracowników. Aby skutecznie je wykorzystywać, nie wystarczy nauczyć się ich obsługi, potrzebny jest jeszcze kurs oraz zdany egzamin. Należy również pamiętać, że aby postępować zgodnie z przepisami, co 5 lat trzeba podchodzić do testu potwierdzającego zdobyte kwalifikacje. Stosując się do zasad eksploatacji maszyn służących do przemieszczania towarów i osób, można mieć pewność, że tworzy się bezpieczne środowisko pracy.